İngilizce’de sınır anlamı taşıyan Border kanaryasının geçmişine gittiğimizde ilk kayıt olarak J.B. Evans’ın Cage Birds (Kafes Kuşları) dergisine 25 Ekim 1902’de yazdığı bir mektuba rastlarız. Bu mektupta Evans 60-70 yıl öncesini betimler ve sınır kasabalarında border yetiştiricilerinin olduğundan bahseder. Bu da bizi 1832 yılına götürür ki tahminen ırkın ilk ortaya çıkış tarihi daha da eskidir.
19. yüzyılın başlarında Cumberland, Dumfries, Roxburgh ve Selkirk kontluklarında yeni bir kanarya ırkının ortaya çıktığı aşikardır. C.A. House’un 1889’da kaleme aldığı bir yazıda Cumberland’da küçük boyutlu Yorkshire kanaryalarına benzer kanaryaların olduğu, daha kuzeye gidildiğinde ise minyatür ve tombulca kanaryalara rastlandığını belirtir ki tarif ettiği kanaryayı düşünecek olursak bize küçük tipte Norwich kanaryaları olabileceğini düşündürür. Keza Cage Birds dergisinin 1902 yılındaki 2. edisyonu 821. sayfasında ince tüy ve kalın tüy Border kanaryası tasvir edilmiştir ancak tezat bir biçimde bu çizimler tip olarak Norwich kanaryasına benzemektedirler. Bununla beraber 1880 yılına kadar daha önce isimlerinden bahsettiğimiz kontluklarda yerel tipte kanaryalar beslenmiş ve 1882’de Cumberland’da yaşayan kanarya yetiştiricileri ürettikleri bu ırka “Cumberland Fancy” adını vermişlerdir. (Bildindiği üzere Cumberland İngiltere’nin kuzeyinde yer alır ve İskoçya ile sınır teşkil eder. ) Ancak bu durum sınırın İskoçya tarafındaki kontluklarda üretim yapan kanarya yetiştiricilerini öfkelendirmiştir çünkü bu yeni ırkı kendilerinin yarattığını iddia etmişlerdir. Bunu destekleyecek kanıtlar da yok değildir. İskoç tarafının üretmiş oldukları bu yeni varyetenin sınırın İngiltere tarafındaki kontluklara geçmiş olması olasıdır. Bu konuda Chirnside’lı James Patterson Langholm-Dufriesshire’lı (İskoçya) bir ayakkabıcının Cumberland’a temelli olarak taşındığını ve kuşlarını da beraberinde getirdiğini bize söyler. Sonuç itibariyle, 1870 ve 1880’lerin başlarında bu Cumberland Fancy kanaryasının duyurulmasından mütevellit meydana gelen velvelenin sonucunda ortak bir kanarya ırkının oluştuğunu söylemek mümkündür. C.A. House’un iddiasına göre Cumberland Fancy üreticileri kendisine gelip yeni meydana getirdikleri ırka bir standart belirlemesini istemişler ancak bu hiçbir zaman hayata geçmemiştir çünkü, sınırın her iki tarafındaki yetiştiriciler bu tartışmaya bir son vermek adına 1890 yılı, Temmuz ayında Hawick’te (İskoçya) bir araya gelmeye karar vermişler ve bu toplantı neticesinde Border Fancy Kanarya Kulübü adı altında 643 üye ile Border Fancy kanarya ırkı resmi olarak ilan edilmiştir. Akabindeki yıl Jedburgh’lü (İskoçya) Mr. Bell ile Dumfries’lı (İskoçya) Mr. Davidson bir model oluşturmak adına delegasyonla seçilmişler ve Langholm’lü Mr McMillan’ın önerdiği kuşu ideal model olarak belirlemişlerdir. Böylelikle resmi border kanaryası standartlarının ilk olarak 1891 yılında resmi olarak kabul edildiğini söyleyebiliriz. Bir on sene kadar daha kuşa renk ajanı verip vermeme konusunda tartışmalar devam etmiş ve 1901 yılında hiçbir renk verici maddenin verilmemesi karara bağlanmıştır. Bu kural günümüze kadar gelmiştir.
1901 Yılı Border Kanaryası Standartları
Border Fancy Kanarya Kulübü’nün kontrolü bu tarihten sonra büyük oranda kulübün yönetimini İskoçyalılar elinde tutmuş ve 1905 yılından itibaren sınırın güneyinde yani İngiltere’de popülaritesini yitirmeye başlamış ve neredeyse sadece İskoçya’da popüler hale gelmiştir. Bunun sonucunda, 1905 yılında S. Hadwin sekreterliğinde İngiltere ve Galler Border Kanarya Kulübü kurulmuştur. Bu gelişmeyle birlikte Birleşik Krallık’ta Border kanaryası tekrar popüler hale gelerek Norwich ve Yorkshire yetiştiricilerinin gönlünü fethetmiş ve bazı yetiştiriciler Border kanaryası yetiştirmeye başlamışlardır. Bu arada Yorkshire kanarya tipinin Border kanaryasından daha eski olduğu fakat resmi olarak standartlarının ortaya çıkışının Border kanaryasından 4 sene sonra yani 1904’e tekabül ettiği gerçeği de unutulmamalıdır.
Yıllar içerisinde Border kanaryasının ideal modeli değişime uğramıştır. Resmi olarak ilk ortaya çıkışından 39 sene sonra yani 1930’da modelde değişime gidilmiş ve tekrar 1967’de 3. bir model ortaya konmuştur. 1987’de ise tekrar modelde değişime gidilmiştir. 1999’da Paris’te C.O.M.’un düzenlediği toplantıda 1987 yılında ortaya konan model değiştirilmiş ve 2000’li yılların başına kadar böyle kalmıştır.
İngiltere’deki border konvansiyonu en son 2002 yılında border kulüplerinde farklı 33 adet (birbirine benzer olanlar çıkınca 27) modeli göndererek ve bir takım katı kurallar koyarak modellerin oylanmasını istemiş ve en son 2005 yılında günümüz modeli kabul edilmiştir. İdeal modelle ilgili tartışmalar hala devam etmektedir.
Kaynaklar:
Angel Rodriguez Cardeña
Colored, Type & Song Canaries (G.B.R. Walker and Dennis Avon)
Border Convention Resmi Sitesi
Çeviri ve Düzenleme: Emre OTLU